HIPERTERMIA – ZARYS OGÓLNY

Hipertermia jest metodą terapeutyczną używaną do przełamania systemu termoregulacji organizmu dzięki zastosowaniu odpowiedniej aparatury. Polega ona na podniesieniu temperatury tkanek do poza zakres immunologicznie dozwolony. Stosuję się temperatury z zakresu 38°C – 42°C. Metoda ta znajduje zastosowanie głównie w onkologii ( przede wszystkim w skojarzeniu z chemioterapią i radioterapią) oraz schorzeniach nieonkologicznych typu nadciśnienie tętnicze, borelioza, łuszczycowe zapalenie stawów, fibromialgia i inne.

Obszary stosowania hipertermii:

• onkologia
• fizjoterapia
• reumatologia
• rehabilitacja
• regeneracja w medycynie sportowej
• alergologia
• ortopedia
• dermatologia

Zalety hipertermii:

• jest nietoksyczna – prawidłowo wykonana nie powoduje skutków ubocznych
• w wybranych przypadkach poprawia resekcyjność guza
• w większości badań naukowych podnosi wskaźniki przeżycia chorego
• Stosowana w skojarzeniu z radioterapią i chemioterapią wzmacnia efekty terapeutyczne tych terapii.
• podnosi jakość życia   poprzez redukcję  niektórych objawów ubocznych chemio- i radioterapii oraz działanie przeciwbólowe
• może być stosowana w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej

Zarys historyczny hipertermii

Hipertermia, w powszechnym i pierwotnym rozumieniu definiowana, jako sztucznie wywoływany stan podwyższonej temperatury ciała. W medycynie znane jest od czasów antycznych. Metodę tę opisywano jeszcze w papirusach i wspominał o niej już Hipokrates. W czasach nowożytnych została zarzucona i na nowo odkryta w XIX wieku. Jej powtórną genezę datuje się konkretnie na rok 1866 roku. Wtedy to niemiecki lekarz Busch opisał przypadki spontanicznej, nie spowodowanej jakimkolwiek leczeniem, regresji mięsaków tkanek miękkich w przebiegu wysokiej gorączki, która była wywołana infekcją bakteryjną organizmu. Trzydzieści lat później, w czasie gdy Wilhelm Roentgen odkrył promieniotwórczość sztuczną, a Maria Skłodowska Curie – promieniowanie naturalne, w Niemczech hipertermię próbowano już stosować w leczeniu raka szyjki macicy. Obecnie metoda hipertermii jest tam stosowana jako jeden z filarów postępowania w onkologii i prowadzi ją ponad 260 ośrodków medycznych; rutynowo kojarzona jest z niektórymi programami radioterapii w Holandii, Włoszech i USA. W wielu ośrodkach uniwersyteckich na świecie stosowane jest skojarzone leczenie z wykorzystaniem hipertermii i chemioterapii oraz immunoterapii.

Hipertermia stała się metoda uznaną przez onkologów i docenioną w medycynie ortodoksyjnej, a o jej popularności świadczy ponad trzy tysiące publikacji naukowych, odnotowanych przez fachową, recenzowaną prasę medyczną. Lekarze, stosujący w praktyce metodę hipertermii wymieniają swoje doświadczenia w ramach Europejskiego Towarzystwa Hipertermii Onkologicznej ESHO. Dotychczas odbyło ono 30 zjazdów, które gromadziły każdorazowo ponad 200 lekarzy stosujących hipertermię w onkologii. W Polsce do niedawna lecznicze hipertermią nie było stosowane. Jej popularność wzrasta na przestrzeni ostatnich piętnastu lat w związku z udowodnioną naukowo skutecznością w przebiegu leczenia.

Polskie Towarzystwo Hipertermii Onkologicznej [link do strony www.ptho.pl] prowadzi działalność ukierunkowaną na rozpowszechnianie wiedzy o stosowaniu hipertermii w medycynie.

HIPERTERMIA W LECZENIU NOWOTWORÓW

Hipertermia jest to zabieg, podczas którego tkanka nowotworowa podgrzewana jest z zewnątrz do temperatury 38 – 42 stopni Celsjusza.

Podwyższenie temperatury zmian nowotworowych powoduje liczne zmiany w ich fizjologii. Pierwsza z nich powiązana jest z wydzielaniem białek szoku cieplnego Hsp 70  (ang. heat shock proteins – Hsp) stanowiących swoiste markery dla przeciwciał. Hsp 70 przyłącza się głównie do błony komórek nowotworowych. W tych warunkach przeciwciała rozpoznają oraz atakują tak oznaczone struktury. Mechanizm ten umożliwia pobudzenie układu immunologicznego

Ogrzewanie sprawia również, że zwiększa się metabolizm tkanki rakowej, która produkuje dużą ilość kwasu mlekowego. Kwas ten powoduje tak wysokie zakwaszenie komórki rakowej, że doprowadza ona do śmierci komórki na drodze apoptozy. Sąsiadujące,  zdrowe komórki nie podlegają takim reakcjom, pozostają obojętne.

Hipertermia jest metodą wspomagającą leczenie nowotworów. Wykorzystywana jest przede wszystkim w skojarzeniu z chemioterapią, chemio-radioterapią oraz radioterapią. Ze względu na udowodnione podstawy biologicznego współdziałania (zarówno w skojarzeniu z większością leków cytostatycznych, jak i promieniowaniem jonizującym) oraz brak toksyczności zabiegów hipertermii, korzyść z jej zastosowania może odnieść każdy chory na nowotwór. Stosuje się ją przy wszystkich guzach zaawansowanych, a także przy przerzutach i nawrotach. Dobre rezultaty stosowania hipertermii osiągane są również w terapii paliatywnej. U pacjentów, którzy otrzymali już maksymalną dawkę terapii konwencjonalnych zauważalne jest pozytywne działanie nawet w zwykłym leczeniu bólu.

Aktualnie hipertermia wykorzystywana jest również w leczeniu nie-onkologicznym przy schorzeniach tj.:

• Nadciśnienie tętnicze
• Zapalenia stawów
• Chroniczny ból pleców
• Nerwobóle odporne na terapie
• Migreny